Băn khoăn sách giáo khoa

Trong ký ức học sinh thế hệ 7X, 8X một chương trình học chỉ có một bộ sách giáo khoa và được dùng lại nhiều lần. Những cuốn sách giáo khoa được bọc giấy báo cũ, giữ gìn cẩn thận từ năm này sang năm khác để anh học trước em học sau. Hiện nay, với xu hướng giáo dục hiện đại, sách giáo khoa đã và đang đổi mới theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018 thì chuyện sách giáo khoa anh học chuyển lại cho em không còn. Thực tế triển khai thay đổi sách giáo khoa những năm qua nảy sinh không ít vướng mắc với cả học sinh và giáo viên.

Với chủ trương đổi mới một chương trình nhiều bộ sách giáo khoa để các nhà trường chọn lựa bộ sách chất lượng, phù hợp điều kiện thực tế địa phương. Chủ trương này khiến các nhà xuất bản, người biên tập sách phải đầu tư kỹ lưỡng vào nội dung, hình thức, chất lượng sách giáo khoa để các địa phương chọn sách của mình. Việc in ấn sách giáo khoa có sự cạnh tranh về màu sắc, chất lượng giấy khiến giá tiền bộ sách giáo khoa cũng tăng cao. Thêm vào đó, nhiều sách giáo khoa hiện nay in theo hướng cho học sinh làm bài tập vào sách nên sách giáo khoa chỉ có thể dùng một lần, rất lãng phí.

Thay đổi sách giáo khoa phải đi đôi với việc tập huấn, bồi dưỡng phương pháp, nội dung giảng dạy mới cho đội ngũ giáo viên. Vậy là, vào dịp hè thay vì được nghỉ hè, giáo viên phải tham gia các lớp tập huấn, nghiên cứu nội dung, phương pháp giảng dạy phù hợp với chương trình đổi mới sách giáo khoa. Một số môn học trước đây tách riêng thì nay tích hợp thành các môn tổ hợp khoa học xã hội, khoa học tự nhiên, nghệ thuật... Khó khăn là, giáo viên được đào tạo giảng dạy từng bộ môn, người viết sách cũng viết riêng từng bộ môn sau đó gộp thành môn tổ hợp. Vậy nên môn tổ hợp có tới hai, ba giáo viên giảng dạy nhưng khi đánh giá vào học bạ lại chỉ đánh giá chung môn tổ hợp nên rất khó đánh giá; bởi có học sinh môn sử học tốt nhưng môn địa lại kém thì đánh giá, nhận xét thế nào cho môn tổ hợp khoa học xã hội?! Hơn nữa, phương pháp giảng dạy cũng thay đổi khi hiện nay yêu cầu lấy người học làm trung tâm, giáo viên chỉ giảng theo hướng gợi mở, học sinh phải nghiên cứu nội dung môn học, lên lớp là để trao đổi, thảo luận sau đó giáo viên tổng hợp, kết luận. Song thực tế, việc học sinh chuẩn bị bài học rất ít và thường không có trao đổi, thảo luận trừ khi giáo viên chỉ định, yêu cầu.

Băn khoăn, trăn trở với việc đổi mới sách giáo khoa vẫn chưa dừng lại khi cuối tháng 7 vừa qua, Đoàn giám sát của Quốc hội về thực hiện Nghị quyết của Quốc hội về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông yêu cầu Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức biên soạn một bộ sách giáo khoa. Điều này thu hút sự quan tâm của nhiều địa phương và không ít người làm giáo dục đã nêu lên các quan điểm khác nhau. Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn đã phân tích, nêu ý kiến đề nghị Đoàn giám sát xem xét, cân nhắc bỏ hoặc điều chỉnh nội dung này. Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho rằng, Bộ sẽ nghiên cứu tác động của chính sách, từ đó có đề xuất cụ thể vì đây sẽ là một thay đổi rất lớn, tác động những năm triển khai tiếp theo của chu trình đổi mới và có thể xem như sự thay đổi chính sách giữa kỳ. Bởi hiện nay khi có nhiều bộ sách giáo khoa lưu hành trong xã hội thì những khó khăn sẽ gia tăng hơn nếu yêu cầu Bộ biên soạn sách giáo khoa và có thể quay trở lại thời kỳ độc quyền sách giáo khoa.

Thời điểm này, các gia đình đang chuẩn bị hành trang cho con vào năm học trước hết là bộ sách giáo khoa. Với học sinh vào các khối lớp 4, 8, 11 đều phải mua bộ sách giáo khoa mới theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018. Giáo viên các địa phương cũng đang trong giai đoạn tập huấn sử dụng sách giáo khoa mới. Tuy nhiên, những băn khoăn, trăn trở về vấn đề sách giáo khoa như đã nêu thì vẫn hiện hữu, cần thêm trách nhiệm của hội đồng thẩm định và cơ quan quản lý Nhà nước trong thẩm định, phê duyệt nội dung, lựa chọn sách giáo khoa để học sinh, phụ huynh và giáo viên yên tâm.